FEELING IS BELIEVING

Smart-Ship geeft eerste zetje in transitie naar stuurhut van de toekomst

De scheepshendels van Smart-Ship in Delft kunnen worden ingebouwd op elk soort schip en zijn een eerste stap op de lange weg naar de stuurhut van de toekomst. Gaat gevoel een belangrijk zintuig worden in de transitie naar een gedigitaliseerde stuurhut?

In een onopvallend gebouw grenzend aan de campus van de Technische Universiteit Delft, bevindt zich de scale-up Smart-Ship. In de werkruimte schaven vier personeelsleden aan scheepshendels met haptische feedback.

Het bedrijf werkt dan weer samen met masterstudenten van TU Delft en Huisman Equipment, dan weer met studenten van de Hogeschool Amsterdam. Binnenkort worden de scheepshendels gecertificeerd door Bureau Veritas, onlangs liep het bedrijf succesvol alle tests door. ‘Negen minuten lang zetten ze een brandslang op elk van onze hendels, 100 liter per minuut. Best spannend’, lacht eigenaar Brent Kok.

Draagbare simulator

Naast de scheepshendels bedacht Smart-Ship ook een draagbare simulator, in samenwerking met de Rotterdamse software-ontwikkelaar VStep. Smart-Ship doet de hendels en overige hardware, VStep de simulatiesoftware.

Offshore-gigant Boskalis en Havenbedrijf Antwerpen hebben de simulator, een soort grote gameconsole met uitklapbare schermen, al gehuurd. ‘Hiermee kun je overal trainen’, zegt Kok. ‘We bedachten de oplossing tijdens de corona-lockdown. Niet alleen kun je nu met een instructeur en een student overal ter wereld een simulator-oefening doen, maar doe je die ook nog eens met haptische feedback. Je kan de trainee laten voelen wat hij moet doen. Het is duurzaam en kostenefficiënt, want alleen de box hoeft op transport.’

Feeling is believing

Die haptische feedback, met andere woorden vibraties, tikjes en weerstand in de hendel, zorgde voor de slogan ‘Feeling is believing’. Smart-Ship maakt meerdere versies: een azimuth-scheepshendel en een versie met de conventionele roerhendel en gashendel. Op die hendels kunnen allerlei feedback-manieren worden ingesteld. Zo kan Smart-Ship bijvoorbeeld op basis van GPS-locatie een snelheidslimiet laten voelen in de hendel, of de schipper waarschuwen wanneer hij zich in ondiep water bevindt door middel van trillingen in de hendel. Ook kan een schipper tikjes instellen bij de gas- en roerhendel, om zonder te kijken te weten hoeveel graden het roer draait en hoeveel stapjes gas hij neemt of terugneemt. Natuurlijk kan de schipper ook even omlaag kijken naar de hendels, die de snelheid en het aantal graden aangeven met een led-lichtje.

Ook kan de schipper-eigenaar of de reder een beoogd verbruik of een voorkeurssnelheid aangeven. Als de kapitein die snelheid dan hoger of lager brengt, geeft de hendel weerstand. ‘Maar je moet altijd over de grenzen heen kunnen. Een kapitein mag nooit de controle verliezen’, legt Kok uit. Als een kapitein merkt dat er op een bepaald stuk toch meer snelheid nodig is, dan kunnen de weerstandbarrières gemakkelijk worden vergroot of er wordt simpelweg door het advies heengedrukt. ‘Het systeem onderwijst de mens in zijn vaargedrag, maar de mens kan ook het systeem onderwijzen.’

Internet

De inbouw van het systeem van Smart-Ship is volgens Kok eenvoudiger dan algemeen wordt aangenomen. ‘We installeren de hendels en een programmable logic controller (PLC), als het schip die niet al heeft. We plakken de module erin, de kabel gaat erin en je kunt varen. Ook het display waarop je onze informatie ziet, kan gewoon een tabblad zijn op een al bestaande display. Je hebt niet eens internet nodig.’

Behalve natuurlijk als de hendels worden ingebouwd op een (semi-)autonoom varend/remote bestuurd schip. ‘Maar dan heb je sowieso internet nodig.’

Autonoom door sluizen

Smart-Ship is betrokken bij een groot aantal projecten die te maken hebben met smart shipping/autonoom varen. Zo werkt het mee aan het zogenoemde SciPPPer-systeem, waarbij schepen geautomatiseerd door Duitse sluizen varen. ‘Argonics heeft hiervoor een trackpilot ontwikkeld. Daar krijgt onze apparatuur zijn informatie vandaan. De hendels lopen mee, houden gas in als het druk is op een bepaald punt en zo vaar je makkelijk en netjes door de sluis’, licht Kok toe. De hendels kunnen ook op afstand worden bestuurd. Kok demonstreert het: zonder dat we iets doen, bewegen de hendels. Los van elkaar, maar ook geïntegreerd. Als de azimuth leidend is, bewegen de roer- en gashendel mee, en vice versa.

Seafar

Maar dit is niet het enige wat Smart-Ship in de koker heeft als het gaat om (semi-)autonoom varen. Het bedrijf is ook in gesprek met de Vlaamse automatiseerder Seafar. ‘De business case is: minder mensen aan boord en efficiënter werken met minder mensen aan wal. Onze hendels werken daarbij als een soort lesauto. De persoon aan wal kan op zich alles op afstand besturen met onze hendels op zijn bureau. En diezelfde hendels bewegen mee op het schip. De nog aanwezige kapitein kan de controle overnemen als dat nodig is, of juist andersom. Begin volgend jaar gaan we een nieuwe fase in met onze samenwerking met Seafar.’

Automatisering is niet voor elk scheepstype haalbaar of interessant. ‘Maar bijvoorbeeld wel voor veerboten. Ook sleepboten zijn makkelijk te automatiseren, vooral tijdens het van en naar de klus varen.’

Riveer-ponten

Smart-Ship werkt met Holland Shipyards samen op de elektrische Riveer-ponten voor Gorinchem. Op deze veren worden begin volgend jaar twee azimuth-hendels per schip ingebouwd.

De data die via de hendels worden verzameld, kunnen makkelijk worden geïntegreerd met andere smart shipping-oplossingen voor de stuurhut. ‘We hebben vaker gepraat met Shipping Technology, die met zijn ST Brain ook bepaalde data wil uitlezen om het vaargedrag te verbeteren.’

De scheepshendels van Smart-Ship zijn makkelijk te integreren in elke soort stuurhut.

De hendels kijken namelijk ook naar het GPS-systeem van het schip, berekenen de juiste snelheid voor een optimaal brandstofverbruik en optimale vaartijd. Kok benadrukt dat het gaat om privé-informatie, die alleen kan worden uitgelezen door de kapitein, de schipper-eigenaar en/of de rederij.

Marktrijpe oplossing

De hendels worden ook ingebouwd op een aantal schepen voor automatiserings- en aandrijftechniekbedrijf D&A Electric uit Ridderkerk. ‘Zo varen er rond maart 2023 tussen de 10 en 15 schepen rond met onze hendels.’

Damen Shipyards is volgens Kok eveneens geïnteresseerd in de hendels voor een aantal veerboten in Canada, net als Kotug en een rederij met kust- en binnenvaartschepen. Ook zijn er gesprekken geweest met Naval Inland Shipping.

Kok beschrijft de hendels als de ‘last 5 inches’ binnen smart shipping. ‘Wij focussen ons op het verzamelen van data, zodat een kapitein daarop kan acteren. Net als wanneer je een appje binnenkrijgt en je telefoon trilt. Je kunt wel alleen audiovisuele stimuli hebben in je stuurhut, maar wij willen een ander zintuig aanspreken.’

In de luchtvaart en het wegvervoer is allang geaccepteerd dat een stuur terugdraait of een gaspedaal tikt als de chauffeur of piloot een bepaalde handeling moet ondernemen. ‘De scheepvaart is hierin de last frontier en daarin werken wij.’